Franciszek Bunsch - sylwetka
Grafik i malarz, przedstawiciel krakowskiej szkoły grafiki warsztatowej, specjalizuje się w metaforycznej wizji rzeczywistości. Urodzony w 1926 r. w Bielsku.
W roku 1938 rozpoczął naukę w gimnazjum w Bielsku, przerwaną wkrótce przez wybuch II wojny światowej. Podczas okupacji niemieckiej uczył się w Kunstgewerbeschule w Krakowie (Szkole Rzemiosła Artystycznego, plastycznej szkole zawodowej opartej nieoficjalnie na ograniczonym programie ASP, zamkniętej na początku r. 1943). Zaraz po wojnie studiował malarstwo u prof. Eugeniusza Eibischa i grafikę pod kierunkiem profesorów Andrzeja Jurkiewicza, Ludwika Gardowskiego i Konrada Srzednickiego w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (1945-1949), następnie odbył dwuletni staż w Akademie Výtvarných Umění w Pradze (1949-1951). Dyplom uzyskał w roku 1955.
W 1952 r. został asystentem prof. Ludwika Gardowskiego w pracowni drzeworytu ASP w Krakowie, po odejściu profesora na emeryturę w 1965 r. objął samodzielnie prowadzenie pracowni (w roku 1990 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego), aż do czasu przejścia na emeryturę w 1996 r. Na uczelni pełnił różne funkcje programowe i organizacyjne, w tym dwukrotnie funkcję prorektora w latach 1972-75 i 1984-87.
Od 1951 r. bierze udział w wystawach ogólnopolskich, regionalnych oraz w wystawach grafiki polskiej za granicą m. in.: w Belgii, Holandii, ZSRR oraz Rosji, Danii, Norwegii, NRD, na Kubie i Węgrzech, w Austrii, Czechosłowacji, Wenezueli, Urugwaju, Meksyku, Francji, Jugosławii, Bułgarii, Szwecji, Szwajcarii, Turcji, Japonii, Finlandii, Algierii, Tunezji, Islandii, Hiszpanii, RFN, Kanadzie i USA.
Ma w swym dorobku ponad 30 wystaw indywidualnych, ostatnio w Krakowie w Galerii „Oko dla Sztuki” w r. 2013, w Galerii K. Napiórkowskiej, Warszawa 2014 r. oraz w Galerii Domus we Wrocławiu (2014). W roku 2015 przygotował dużą wystawę zatytułowaną Franciszek Bunsch – rysunek a grafika w krakowskim NCK, która była wydarzeniem towarzyszącym Międzynarodowemu Triennale Grafiki Kraków-2015. Zaprezentował prace na wystawie „Sygnowano:Bunsch” na Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie (2016) oraz projekty kart do gry w Książnicy Pomorskiej, a także ekslibrisy w Galerii Ekslibrisu DK Podgórze w Krakowie, również w roku 2016.
W roku 2018 w krakowskich galeriach Akademii Sztuk Pięknych, Uniwersytetu Ekonomicznego oraz w Galerii Centrum NCK odbyła się retrospektywna prezentacja „Franciszek Bunsch. Przestrzeń dla sztuki - grafika, rysunek, malarstwo”. Były to trzy wystawy monograficzne w ramach Open Eyes Festival, stanowiące jednocześnie wydarzenie towarzyszące kongresowi Open Eyes Economy Summit 2018.
Regularnie uczestniczy w cyklicznych wystawach międzynarodowych, między innymi: Międzynarodowe Biennale Grafiki w Krakowie 1966-1988, Małe Formy Graficzne Łódź, Biennale Grafiki CUPRUM Lubin, Międzynarodowe Biennale Małej Formy Graficznej i Ekslibrisu Ostrów Wielkopolski.
Zajmował się również ilustracją książkową oraz opracowaniem graficznym wydawnictw, przygotowując takie pozycje, jak: m. in. cykle drzeworytów do J. de la Madelène Pan na Piaskowym Zamku (II nagroda na II Ogólnopolskiej Wystawie Książki i Ilustracji, Warszawa 1955) oraz Ballad i romansów A. Mickiewicza (wyróżnienie na Ogólnopolskim Konkursie na ilustracje do dzieł Adama Mickiewicza, Warszawa 1956), T. Kudlińskiego Maska i oblicze teatru (1963, wraz z żoną, malarką Krystyną Bunsch-Gruchalską), a także ilustrując trylogię antyczną Olimpias, Parmenion, Aleksander K. Bunscha.
W latach 1960-1980 zaprojektował serie kart do gry, wydawane w wielkich nakładach przez Krakowskie Zakłady Wyrobów Papierowych (obecnie Fabryka Kart Trefl–Kraków), które następnie weszły do kanonu polskich wzorów kart.
Uprawia jednocześnie sztukę ekslibrisu uczestnicząc w licznych wystawach (m. in. I nagroda na VII Międzynarodowym Przeglądzie Ekslibrisu im. P. Stellera w Katowicach w r. 2010), a także realizuje unikatowe książki autorskie, m. in. Oko (2006), Fragmenty (2007), Cisza (2007), Motyle (2008).
Jest ponadto autorem wielu publikacji o charakterze teoretycznym i podręcznikowym.
Wybrane nagrody i wyróżnienia: II Ogólnopolska Wystawa Książki i Ilustracji Warszawa 1955 - II nagroda, V Ogólnopolski Konkurs Grafiki Marynistycznej Gdańsk 1969 - I nagroda i wyróżnienie, III Międzynarodowe Biennale Grafiki w Krakowie 1970 – nagroda-zakup, Międzynarodowe Biennale Małej Formy Graficznej Ostrów Wielkopolski 1997 - II nagroda, Międzynarodowe Biennale Grafiki CUPRUM VIII Lubin 1999 - nagroda specjalna za prace w technice miedziorytu, I nagroda na VII Międzynarodowym Przeglądzie Ekslibrisu, Katowice 2010.
W r. 1993 za wybitne zasługi dla kultury polskiej odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Ważniejsze opracowania i publikacje autorskie: "Fotografia i obraz" ("Widzenie fotograficzne i widzenie malarskie") Fotografia, Nr 3/1984 i Wyd. Wydziału Grafiki ASP 1986, "Kształcenie grafików w krakowskiej ASP" (wstęp do katalogu "Grafika w krakowskiej ASP") 1986, „Dzieje ASP w Krakowie w latach 1941-1943 i 1945-1949”, "Związki polskiego drzeworytu współczesnego z tradycją drzeworytu japońskiego" 1995, "Drzeworyt, papier, rycina" rozdziały "Podręcznika warsztatowego - grafika artystyczna" wyd. Wydział Grafiki ASP w Poznaniu 2007, „Kilka uwag o ekslibrisie” oraz „O książeczkach autorskich”, wstęp do katalogu wystawy „Franciszek Bunsch – ekslibrisy, książeczki autorskie”, Biblioteka Główna ASP w Krakowie 2008 oraz Wiadomości ASP, nr 14/2008, ,„Na marginesie wystawy drzeworytu polskiego” w „Wielość w jedności – Drzeworyt polski po 1900 roku”- Materiały z sesji naukowej, Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy 2009, „Na marginesie wystawy”, wstęp do katalogu „Franciszek Bunsch – wystawa grafiki”, Galeria Oko dla Sztuki, Kraków 2013, „Powrót Odysa – po latach”, Wiadomości ASP nr 66/2014.
Franciszek Bunsch wydobywa rzeczy z chaosu / reportaż W.Markiewicza / Jedynka Polskie Radio
Franciszek Bunsch
Z recenzji:
Franciszek Bunsch (ur.1926) należy do pokolenia artystów związanych z Akademią Sztuk Pięknych w Krakowie i z nurtem grafiki metaforycznej, który wyróżnia powojenną "krakowską szkołę grafiki". Artysta posługując się metaforą, symbolem opowiada o losie człowieka. Jego prace charakteryzuje poetycki nastrój. Odwołuje się do surrealizmu. Przedstawia fantastyczne pejzaże, w których przenikają się formy. Franciszek Bunsch buduje swoje kompozycje dynamiczną kreską i stosuje kontrasty światła i cienia. Jego twórczość jest stylistycznie zróżnicowana w zależności od tematu i sposobu interpretowania świata.
Alicja Wilczak, Profesor Franciszek Bunsch – grafiki i obrazy,
artissimo.pl 2014.
Mamy tu grafikę kameralną; małe formaty wymagające dużej dyscypliny i precyzji. Spotkamy przegląd wszystkich w zasadzie technik, w jakich pracował (i pracuje) Franciszek Bunsch. Są prace czarno-białe i barwne. "Wybór techniki czy też decyzja o użyciu koloru podyktowane były chęcią osiągnięcia odpowiedniego wyrazu świata przedstawionego" - pisze artysta. Odnosi się również do czasu, do przemian stylistycznych i interpretowania świata: "Sztuka to ciągły dyskurs - zderzanie własnej postawy i rozumienia problemów z postawami innych, to indywidualny sposób istnienia".
Franciszek Bunsch i świat przedstawiony,
Dziennik Polski 2013.
Prace tego bardzo ciekawego i niezwykłego artysty mogliśmy oglądać w Galerii Katarzyny Napiórkowskiej w Warszawie. Jego grafiki są jak nieustannie rozkwitająca linia błądząca między dziadygami-strachami, plenerami, katedrami, przechodniami, portretami, kroplami.., a w każdej „na przełęczy wiatrów nowe wstaje światło” (Zbigniew Herbert „Pan Cogito”). Swój świat rysuje dynamiczną, niekiedy barokową wręcz kreską, niekiedy formy są czyste, określone, czytelne, niekiedy zagubione w chaosie surrealistycznego świata, światło, cień, kolor buduje przestrzeń tak żywą, że wręcz ekspansywną.
Justyna Hofman-Wiśniewska, Na wyspach szczęśliwych – indywidualny sposób istnienia,
Wirtualny fotel, AICT/IATC 2014.
Dobiegający dziewięćdziesiątki prof. Franciszek Bunsch, związany niemal całe życie z krakowską ASP, jest niekwestionowanym mistrzem miedziorytu, akwatinty i akwaforty. Wszystkie zachwycają jubilerską precyzją. Prof. Bunsch często odwołuje się do surrealizmu, posługując się metaforą, symbolem opowiada o losie człowieka. Jego prace charakteryzuje poetycki nastrój. W niektórych z nich można znaleźć inspiracje literackie, teatralne. Nigdy jednak nie można powiedzieć, że są ilustracjami konkretnego dzieła. Są raczej wariacjami na temat. Oglądając te artystyczne perełki, nie sposób nie docenić wytworności plastycznej roboty, precyzji kreski, a także subtelności w kładzeniu barwy, ukazywaniu światła i cienia.
Jan Bończa-Szabłowski, Finezja mistrza miedziorytu,
Rzeczpospolita 2014.
Bunsch jest nieodrodnym przedstawicielem swojego, świetnego pokolenia, nie stara się rzucić widza na kolana, nie chce go zakrzyczeć ani oszołomić. Nie pragnie wstrząsnąć jego sumieniem ani przerazić straszliwością stawianych przed oczy wyobrażeń, nie aspiruje do roli sumienia i moralności świata. Chce nas oczarować i - może - zaczarować wyobraźnią i urodą swych dzieł. I to mu się udaje. Z pewnym naddatkiem nawet - dzieła artysty, obojętne, drzeworyty, techniki metalowe czy obrazy, budzą w nas szacunek należny Meisterstückom, rzeczom na mistrzowskim poziomie wykonania.
Przed wielu już laty, pisząc o sztuce Bunscha, zaliczyłem go do „nurtu sztuki emocjonalnej, gdyż jego prace, niezależnie od stopnia deformacji oraz innych plastycznych zabiegów, zachowują ten sam klimat - właśnie dramatyzm, bo osobowość artysty, a nie motyw ma w dziele sztuki decydujące znaczenia..." i - jak zwykle w wypadku wybitnych artystów - nie muszę zmieniać swej opinii, choć mogę ją uzupełnić: otóż sztuka Bunscha jest znacznie głębsza, piękniejsza i bardziej inspirująca wyobraźnię, niż mi się to wówczas wydawało. Zaś przede wszystkim znacznie bogatsza w podteksty i możliwości odczytania.
Jerzy Madeyski, Malarstwo Franciszka Bunscha 2001.